Како дел од својот „Пакет за помош на малите и средните претпријатија“, Европската комисија во вторникот (12-ти септември) претстави нова регулатива за борба против задоцнетите плаќања меѓу бизнисите, заменувајќи ја постара директива на ЕУ што се покажа како неефикасна.
Со новата регулатива, плаќањата меѓу бизнисите ќе треба да се извршат во рок од 30 дена од издавањето на фактурата. Доколку плаќањето се одложи повеќе од тоа, на компаниите автоматски ќе им биде дозволено да наплатат камата без да докажуваат, како и еднократна провизија од 50 евра.

Ова „ќе создаде поправедна деловна средина за малите и средните претпријатија“, рече во вторникот комесарот за внатрешен пазар Тиери Бретон.

Според една студија од 2015 година, само 39% од компаниите во ЕУ ги почитуваат договорените услови за плаќање и повеќе од 50% од плаќањата доцнат за 10 дена или повеќе.

Според претставник на Комисијата, проблемот е особено изразен ако една мала компанија очекува исплати од поголема компанија која може да ја искористи својата моќ да ги диктира условите за плаќање.

Ова може да доведе до проблеми со ликвидноста и, во екстремни случаи, до банкрот на малите и средните претпријатија, за кои бркањето должници е поголем товар отколку за големите корпорации. Според Европската комисија, задоцнетите плаќања ја намалуваат конкурентноста на бизнисите, зголемувајќи ги трошоците за финансирање и предизвикувајќи компаниите да се откажат од атрактивни деловни или инвестициски можности, на пример, инвестирање во зелена и дигитална транзиција.Згора на тоа, исто така, ги наведува малите и средните претпријатија да ги плаќаат сопствените фактури предоцна, со што го турка доцнењето по целиот синџир на вредност.

Во моментов, постоечката Директива утврдува рок на плаќање од 30 дена во B2B трансакциите. Сепак, ова може да се продолжи на 60 дена или повеќе „ако не е крајно нефер кон доверителот“. Во пракса, отсуството на ефективен максимален рок на плаќање и нејасноста во дефиницијата за „грубо неправедна“ во Директивата доведе до ситуација во која условите за плаќање од 120 или повеќе дена често се наметнуваат на помалите доверители.

Новиот предлог за Регулатива сега ги рационализира сегашните одредби и воведува единствен максимален рок на плаќање од 30 дена за сите комерцијални трансакции, вклучително и B2B и трансакциите помеѓу јавните власти и деловните субјекти. Овој термин ќе биде ист низ ЕУ. Слободата на договор е зачувана бидејќи страните можат да преговараат за кој било рок на плаќање сè додека тој не надминува 30 дена.

Според новата регулатива, на компаниите ќе им биде дозволено автоматски да наплатуваат камати и рамна провизија од 50 евра за комерцијални плаќања кои доцнат повеќе од 30 дена. Строгиот рок на плаќање од 30 дена е клучното барање на здружението за мали и средни претпријатија SMEUnited.

Уште во 2011 година, ЕУ усвои Директива за задоцнети плаќања. Но, содржеше неколку исклучоци и можности за дополнително одложување на плаќањето. Згора на тоа, да се биде директива наместо регулатива значеше дека секоја земја-членка може поединечно да одлучи како да го спроведе правилото.

Според извештајот на Комисијата од 2015 година, се признава дека директивата немала „никакво големо влијание врз однесувањето на плаќањето“.
Покрај тоа што големите компании ја користат нивната релативна моќ над помалите компании, јавните власти се уште еден дел од проблемот.

И државните и јавните институции ќе треба да плаќаат во рок од 30 дена

Извештајот од 2015 година покажа дека „јавните субјекти во повеќе од половина од сите земји-членки сè уште не го почитуваат ограничувањето од 30 дена наметнато со закон“.

Предлогот, исто така, го елиминира сегашното продолжување на роковите за плаќање на 60 дена за јавните субјекти кои обезбедуваат здравствена заштита и за јавните органи кои вршат економски активности од индустриска или комерцијална природа како јавно претпријатие. Спротивно на сегашната Директива за задоцнето плаќање, предлогот исто така го елиминира двосмислениот концепт на „грубо неправедни“ договорни одредби, заменувајќи го со листа на добро идентификувани нефер услови и практики за плаќање.

Ова јавно доцнење сега треба да стане минато. „Нема повеќе исклучок за јавната сфера“, нагласи комесарот Бретон, додавајќи дека тоа било премногу често злоупотребувано.

Покрај тоа, новата регулатива ќе ги принуди земјите-членки да воведат органи за извршување кои ќе им помогнат на компаниите да ги добијат парите навреме.
Исто така, компаниите кои ќе добијат договори за јавни набавки ќе треба да достават доказ дека навреме ги платиле своите подизведувачи.

Пред да стапи во сила регулативата, таа ќе треба да биде дискутирана и одобрена од Европскиот парламент и од квалификуваното мнозинство на националните влади во Советот на ЕУ. Откако ќе бидат усвоени од Европскиот парламент и Советот, новите правила ќе станат применливи една година по стапувањето во сила на Регулативата.