Потрошувачката на електрична енергија се намалува во развиените економии, додека енергетско интензивното производство се зголемува во Кина и Индија.
Високите цени на енергијата веќе предизвикаа намалување на потрошувачката на електрична енергија минатата година, а процесот продолжи и во првата половина од оваа година. Трендот е особено изразен во Европската унија, која е изложена на ризик неповратно да загуби барем дел од енергетско интензивната индустрија, предупреди Меѓународната агенција за енергија (ИЕА) во неодамнешниот извештај.
Додека потрошувачката на електрична енергија во светот се зголеми за 2,3 отсто во 2022 година, потрошувачите во Европската унија минатата година користеа 3,2 отсто помалку електрична енергија од претходната година. Ова е втор најголем пад од периодот на меѓународната финансиска криза во 2009 година, надминат само со падот во 2020 година, кога економската активност беше запрена поради ефектите од епидемијата на Ковид-19, забележува ИЕА во новиот извештај за состојбата на пазарот на електрична енергија, објавен во средината на јули.
Анализата во изминатите 12 месеци во Европа покажа дека приближно половина од сите намалувања на потрошувачката на електрична енергија од мрежата се поврзани со намалување на потрошувачката во индустриските компании. Голем дел од енергетски интензивните индустриски активности го намалија производството минатата година (и оваа година), а главната причина е скапата струја.
Така, Европската унија загуби 12% од примарното производство на алуминиум, десетина од производството на суров челик, 6% од производството на хартија и 5% од производството на хемикалии во 2022 година, се наведува во извештајот на ИЕА.
Минатата година Европската унија стана нето увозник на хемикалии, а во неволја западнаа и производителите на вештачки ѓубрива.
Минатата година Европската Унија усвои неколку мерки за поддршка на корисниците на индустриска енергија. Олабавувањето на правилата за државна помош, на пример, им овозможува на земјите-членки да преземат мерки кои го намалуваат притисокот од високите цени. Така, на компаниите им се достапни разни програми за субвенционирање. Германија воведе ограничување на цените за енергетските интензивни компании за да се осигура дека ќе ги задржат своите операции дома и нема да ги преселат во странство.
Сепак, овие мерки не можат на краток рок да ги променат главните фактори кои влијаат на цената на енергијата во Европа. Еден дел е поврзан со фактот дека користењето на енергијата во Европската унија традиционално се оданочуваше многу (повеќе отколку, на пример, во САД, а уште повеќе во споредба со земјите во развој), а од овој извор земјите црпат и средства за други интервентни политики. Друг сет на фактори е поврзан со рускиот напад врз Украина, бидејќи војната ги прекина енергетските врски што Европа ги имаше со Русија. Ова особено се однесува на природниот гас, кој сега се увезува со цистерни како ЛНГ, што секако е поскап од транспортот на гасоводот…
Загрозена конкурентност на индустријата
Ако енергијата остане скапа, тоа може да ја загрози индустриската конкурентност на стариот континент, предупредува ИЕА. Дополнителна закана се и стимулативните владини политики во економиите кои се најголеми европски ривали. САД одговорија на повисоките цени на енергијата со пакет мерки содржани во Законот за намалување на инфлацијата, Јапонија усвои слични прописи за зелена транзиција, а Кина им даде даночни олеснувања на компаниите.
Некои од последиците во Европа веќе се чини дека се неповратни. Хемискиот концерн BASF најави затворање на неколку погони и постојано ги намалува своите активности во Европа. Volkswagen ги замрзна плановите за изградба на фабрика за батерии во Источна Европа и наместо тоа гради во Канада, каде што интервентното законодавство му дозволува да има пониски цени на електричната енергија. Германскиот производител на хартија Варел се откажа од плановите за проширување на капацитетот. Малите и средни компании, кои имаат ограничени можности да се преселат во прекуокеанските земји, работат во уште потешки услови. Во последниот квартал од 2022 година, во ЕУ банкротираа рекорден број компании, дури 27 отсто повеќе отколку во претходниот квартал.
Извор: Delo
