Владите се свртуваат кон ограничувањата на извозот како алатка за политички и технолошки притисок.
Со зголемувањето на тензиите во глобалната трговија, контролата на извозот стана моќна нова алатка во геополитичкото ривалство, ограничувајќи го движењето на критични технологии, материјали и услуги преку границите, во обид да се даде приоритет на домашните индустрии и да се изврши политичка моќ.
Земјите сè повеќе наметнуваат ограничувања за извоз на чувствителни стоки како што се полупроводници, компоненти за вештачка интелигенција, системи за квантно пресметување и материјали од воено ниво.
Иако традиционално се сметаат за мерки за национална безбедност, овие контроли сега се користат како стратешко оружје во тековните технолошки и трговски војни.
„Контролите на извозот се користат како офанзивно оружје наменето за деградирање на способностите на стратешките конкуренти за унапредување на воената модернизација во последните неколку години“, изјави за Анадолија Емили Бенсон, раководител на стратегијата во американската компанија „Минерва Технолоџи Фјучерс“.
„Она што е ново во моментов е директното поврзување на контролата на извозот со трговските преговори“, рече таа.
Најновиот пример дојде откако американскиот претседател Доналд Трамп објави широки реципрочни царини на 2 април насочени кон Кина. Како одговор, Пекинг го суспендираше извозот на ретки земни елементи и сродни магнети – потег што предизвика голем недостиг на снабдување во европската автомобилска индустрија, особено погодувајќи ги BMW и Mercedes-Benz.
Кина контролира околу 70% од глобалното производство на ретки земни елементи и 90% од глобалниот капацитет за рафинирање на ретки земни елементи, иако само 34% од резервите се во рамките на нејзините граници.
Таа доминација останува клучна стратешка предност бидејќи се очекува побарувачката за ретки земни елементи да се зголеми за 50%-60% до 2040 година, според Меѓународната агенција за енергија, поттикната од растот на дигиталните технологии, вештачката интелигенција и транзициите кон зелена енергија.
Привремениот договор за ретки земни елементи постигнат меѓу САД и Кина на 11 јуни обезбеди ограничено олеснување, но не ги реши пошироките загрижености за долгорочниот пристап до критични материјали.
