ИНТЕРВЈУ
ЉУПЧО ВЕЛЕСКИ, директор на извоз на “Витаминка”
Македонија и светот поминуваат низ една од најголемите економски и енергетски кризи. Со какви проблеми и предизвици се соочува Витаминка, најголемата прехранбена компанија во земјава во секојдневното работење и извозот на странските пазари?
Велески: Да, за жал, ова е период во кој негативните консеквенци врз економијата предизвикани од пандемијата на Ковид 19 ескалираа во уште поекстремна и помасовна форма. Практично се работи за глобална, економска криза која ги погодува сите сектори и сите фази од работењето. За драматиката да биде уште поголема, има голема неизвесност за времетраењето на кризата. Нормално, таквите негативни околности: драстичното и перманентно зголемување на сите инпути во работењето, енергенсите, инфлаторните процеси, протекционизмот и сл. за реперкусии имаат изразен дебаланс на нормалните деловни процеси изразено преку намалување и редефинирање на потрошувачката, пад на куповната моќ, раст на цените, недостаток на основни животни намирници, редефинирање на куповните приоритети и сл. Сето тоа е голем предизвик и за добро подготвена и искусна компанија како што е Витаминка.
Инфлацијата, цените на енергенсите, но и цената на храната се на рекордно високо ниво. Истовремено, поскапени се речиси сите трошоци и суровини за производството. Колку тоа ја нарушува конкурентноста на компанијата?
Велески: Во ваков екстремно неповолен економски пејсаж веројатно успеваат да се одржат економиите и компаниите кои се во добра економска кондиција. Масовниот, континуиран раст на суровините, енергенсите, нормално резултира со раст на продажните цени. Интензитетот на растот на продажните цени, пак, ја еродира конкурентската способност на компанијата, бидејќи тоа се трансферира во продажните цени, од една страна, но од друга страна, значајно го нагризува профитот.
Од комерцијален аспект, најпрвин се трудиме да ги задржиме пазарните позиции и да останеме во игра. Конкурентите кои доаѓаат од побогати земји имаат значајно поголема институционална поддршка, што ја зголемува нивната конкурентност. Се трудиме тој натпревар да го добиеме. Организациски, се трудиме да ја зголемиме ефикасноста и да ги намалиме трошоците, на начин на кој нема да биде загрозено нормалното работење на компанијата.
Постпандемиското заздравување, но и војната во Украина предизвикаа големи проблеми во синџирите на снабдување, посебно во индустријата за храна. Дали и со какви проблеми се соочувате во логистичкото работење?
Велески: Од логистички аспект, барем што се однесува до Витаминка, немаме некои позначајни проблеми, нормално ако го исклучиме зголемувањето на транспортните трошоци. Главните транспортни коридори кон нашите клучни пазари функционираат нормално.
Кои се проценките и очекувањата за периодот што следи за работењето на Витаминка и прехранбената индустрија? Дали планирате или очекувате прекини во производниот процес, намалување на производството и бројот на вработени, влошена ликвидност и профитабилност..?
Велески: Клучно прашање е колку сето ова ќе трае. Што подолго трае, можностите да се случат сите овие негативни економски последици се пообјективни. Друго прашање е колку самата компанија ќе успее да се адаптира и промени во смисла да успее да ја зголеми продуктивноста и да ги рационализира трошоците, да отвори нови пазари и канали на продажба, да штеди…и сл. Понатаму, колку и каква институционална поддршка ќе добијат компаниите од државата со цел да се компензираат негативните влијанија од кризата.
Како дел од сиромашна и економски недоволно интегрирана национална економија, и досега, без кризата, како компании имавме не толку поволни стартни позиции во натпреварот на глобалниот пазар, а големата економска криза дополнително ни ја отежна оваа состојба.
Но, од друга страна, доколку како компании покажеме флексибилност, тоа може да ни биде и солидна можност да ги завземеме пазарните позиции на покрутите и робусни странски пазари.
Какви мерки и политики за поддршка од страна на Владата и државните институции би помогнале во овој период за полесно да се надмине претстојната економска и енергетска криза?
Велески: Институционалните политики за поддршка треба да бидат суштински, навремени и сеопфатни, и секако ослободени од популизам. Поддршката треба да биде дизајнирана согласно секторските специфики, бидејќи секоја индустриска гранка има универзални, но и специфични потешкотии. Поддршката во делот на енергенсите треба да биде круцијална: од паметно субвенционирање на трошоците на економските субјекти, па до максимално поедноставување на бирократските процедури за користење на обновливите извори на енергија.
Интервјуто е целосно објавено во најновата едиција ТОП 100 ИЗВОЗНИЦИ
