Економските притисоци од американските царини ќе го поттикнат глобалниот јавен долг над нивоата од ерата на пандемијата до речиси 100% од глобалниот БДП до крајот на деценијата, бидејќи побавниот економски раст и трговијата ги оптоваруваат владините буџети, објави Меѓународниот монетарен фонд (ММФ).
Најновиот Фискален монитор на ММФ предвидува дека глобалниот јавен долг ќе порасне за 2,8 процентни поени до 95,1% од глобалниот БДП во 2025 година.
Глобалниот јавен долг достигна врв во 2020 година на 98,9% од БДП бидејќи владите силно позајмуваа за олеснување на ефектите од Ковид 19. Долгот падна за 10 процентни поени во изминатите две години.
Но, тој се надополнува и најновите прогнози покажаа дека се забрзува.
„Големите царини од страна на САД, контрамерките од другите земји и исклучително високите нивоа на несигурност во политиката, придонесуваат за влошување на изгледите и зголемените ризици“, се вели во извештајот на ММФ.
Се додава дека ова им остава на владите потешки компромиси бидејќи нивните буџети се оптоварени поради повисоките потреби за одбранбени трошоци, барањата за поголема социјална поддршка и зголемените трошоци за сервисирање на долгот кои би можеле да растат со поголеми инфлациски притисоци.
Се предвидува дека годишните фискални дефицити на владите ќе изнесуваат просечни 5,1% од БДП во 2025 година, во споредба со 5,0% во 2024 година, 3,7% во 2022 година и 9,5% во 2020 година, се вели во извештајот.
ПОБАВEН РАСТ, ПОГОЛЕМ ДОЛГ
Изгледите за буџетот се засноваат на „референтната прогноза“ на ММФ за 2,8% раст на глобалниот БДП оваа година во најновата светска економска перспектива, која ги вклучува царинските оптеретувања заклучно со 4 април. Економската перспектива, како и фискалната перспектива, ќе се влошат доколку започнат поостри царини од претседателот Доналд Трамп и одмазднички мерки.
Нивоата на долгот може да се искачат над 117% до 2027 година – нивото што се предвидува во сериозно неповолно сценарио – „доколку приходите и економското производство се намалат позначајно од сегашните прогнози поради зголемените царини и ослабените изгледи за раст“.
Долгот на тоа ниво би претставувал најголем удел во БДП од Втората светска војна, соопшти ММФ.
Голем дел од растот на долгот е концентриран во поголемите економии, изјави за Ројтерс директорот за фискални прашања на ММФ, Витор Гаспар.
Околу една третина од 191-те земји-членки на ММФ сега имаат долг кој расте со стапки побрзо отколку пред пандемијата, но тие сочинуваат околу 80 % од глобалниот БДП, додаде тој.
Зголемените притисоци би можеле да поттикнат зголемени барања за социјални трошоци, особено во земјите ранливи на сериозни нарушувања од трговски шокови, што би можело да ги зголеми трошоците, се вели во извештајот.
Дополнително товар создава и повлекувањето на помошта за развој од страна на САД и другите побогати земји, продолжувајќи го трендот во последниве години.
ПОДОБРУВАЊЕ НА САД
ММФ предвидува мало подобрување на годишниот буџетски дефицит на САД во следните две години до 6,5% од БДП за 2025 година и 5,5% за 2026 година, во споредба со 7,3% за 2024 година.
И покрај зголемувањето на должничките притисоци, ММФ го удвои својот совет до земјите да им дадат приоритет на намалувањата на јавниот долг за да помогнат во изградбата на фискални браници за да се решат идните економски шокови, што ќе бара деликатна рамнотежа на политиката.
„Земјите со ограничен простор во владините буџети треба да спроведат постепени и кредибилни планови за консолидација и да дозволат автоматските стабилизатори, како што се бенефициите за невработеност, да работат ефективно“, рече ММФ. „Секоја нова потреба за трошење треба да се надомести со намалување на трошоците на друго место или со нови приходи.
Извор: Reuters
