ИНТЕРВЈУ
ЖИВКО МУКАЕТОВ, претседател на Управниот одбор на Алкалоид АД Скопје
*Интервјуто е целосно објавено во најновата едиција Топ 100 Извозници 2022 која излезе на 24 октомври 2022.
Фармацевтската компанија Алкалоид е шести најголем извозник од Македонија со консолидиран извоз од близу 136 милиони евра или околу 60% од вкупните продажби кои во изминатата 2021 година надминаа 214 милиони евра.
Првиот човек на компанијата, Живко Мукаетов, во интервју за специјалната едиција Топ 100 Извозници зборува за големите предизвици со кои се соочува компанијата во работењето во време на една од најголемите економски и енергетски кризи, но и за идните планови за развој.
Извоз.MK: Македонија и светот минуваат низ една од најголемите економски и енергетски кризи. Со какви проблеми и предизвици се соочува “Алкалоид” во секојдневното работење и при извозот на странските пазари?
Мукаетов: За жал, веќе подолго време сме принудени да функционираме во кризни услови. Кризите се редат една по друга и значително го отежнуваат начинот на функционирање на деловните субјекти. Како одговорна компанија, посветени сме на носењето вистински и правовремени мерки и одлуки, со цел спречување или ублажување на негативните последици од предизвиците со кои се соочуваме, а тие се многубројни.
Веќе извесно време се чувствуваат тешкотии во синџирите на снабдување, кои се проследени со континуирано зголемување на цените на влезните суровини и материјали, а сѐ понагласен е и недостигот од одредени видови материјали.
Доцнењето на испораките, кратењето на нарачките при снабдувањето, па дури и откажувањето на претходно прифатените нарачки, за жал, не се веќе ретка појава.
Како глобална компанија имаме соработки со партнери од сите континенти и можам да кажам дека ваквите отежнувања во начините на работење доаѓаат од сите страни на светот, што само по себе кажува за сложеноста и за интензитетот на кризните услови на функционирање.
Згора на сѐ, доаѓа и енергетската криза, која до овој момент е изразена, пред сѐ, со растот на цените на енергенсите, кои во периодов донесоа повеќекратно зголемување на трошоците за енергија, во споредба со периодот пред почетокот на кризата. Предизвик кој секако дека не го посакуваме е можниот недостиг на одредени енергенси, што би значело дополнително усложнување во извршувањето на сите процеси во компанијата.
Извоз.MK: Инфлацијата и цените на енергенсите се на рекордно високо ниво. Истовремено, зголемени се речиси сите трошоци, а суровините за производство се поскапени. Како се одразува оваа ситуација врз работењето на “Алкалоид” и какви промени и потези преземате во управуавањето со компанијата за полесно да се надмине овој кризен период?
Мукаетов: Се обидуваме да бидеме активни во многу различни сегменти од работењето за да одговориме на предизвиците со кои сме соочени. Особено сме посветени на оние мерки и активности кои во огромна мера зависат само од нас како компанија. Тоа значи секојдневни напори за изнаоѓање нови начини кои ќе придонесат за дополнителни оптимизации на процесите. Секако, тука се и мерките што придонесуваат за намалување на трошоците во работењето преку воведување најразлични мерки на штедење, кратење или на одложување одредени помалку приоритетни или помалку продуктивни трошења.
Од друга страна, фокусирани сме максимално на обезбедување што поголеми волумени на производство преку воведување нови производи во нашите производствени програми, како и на освојување нови пазари и пазарни сегменти со нашите постојни производи.
Сето ова придонесува за поголема ефикасност на процесите, за оптимизација на цената на единица производ и за одржување што повисоко ниво на конкурентност на нашите производи.
Не изостанува и континуираното инвестирање дури и во овие кризни периоди, со цел зголемување на капацитетите и подобрување на технологиите, што е, секако, предуслов за идните оптимизации, како и за идниот раст и развој на компанијата.
Извоз.MK: Постпандемиското заздравување, но и војната во Украина предизвикаа големи проблеми во синџирите на снабдување. Дали и со какви проблеми се соочувате во логистичкото работење и какви промени се прават за да се надминат овие проблеми?
Мукаетов: Во сиот овој период на функционирање во кризни услови, во повеќе наврати имаме спомнувано дека особено значајни беа и логистичките предизвици. Тие се главно изразени преку честата промена на транспортните рути и коридори и преку намалената предвидливост во тој дел, особено и оваа година кога, како
резултатот на конфликтот, се појавија и целосно небезбедни региони и територии.
Времетрањето на транспортот, исто така, е потешко предвидлив, па чести се доцнењата со роковите на доставување на испорачаната стока. Секако дека како резултат на глобалните предизвици се соочуваме и со пораст на трошоците за логистичките операции.
Извоз.MK: Кои се проценките и очекувањата за периодот што следува за работењето на “Алкалоид”, за индустријата во која работите и за економијата во целост? Дали очекувате прекини во производствениот процес, намалување на производството и на бројот на вработени, влошена ликвидност и профитабилност, зголемено задолжување, зголемување или намалување на извозот…?
Мукаетов: Имајќи ги предвид сите досега познати предизвици со кои се соочуваме, како и можностите кои, од друга страна, постојат и кои се обидуваме да ги максимизираме како позитивни ефекти, секако, и како резултат на мерките што ги презедовме во функција на управување со ризиците во работењето, сметам дека, и покрај сѐ, ќе успееме во намерата “Алкалоид” да забележи уште една успешна година во своето работење.
Сегашните проценки покажуваат дека имаме добри предуслови да не се најдеме во ситуација на прекини во производствените процеси, ниту, пак, на намалување на нивото на производство и на продажби на нашите производи.
Очекуваме да продолжи и трендот на раст на вработувањата во компанијата, да го задржиме стандардот на нашите вработени и да останеме посветени на нивната мотивација и на можноста за личен развој. Основата на растот на компанијата останува растот на извозот, па и оваа година, секако, очекуваме овие позитивни трендови да продолжат.
Главен предизвик во овој период претставува одржувањето на ликвидноста, која е на удар на покачувањето на цените, на трошоците и на зголемувањето на обврските на таа основа, од една страна, но и одржувањето повисоко ниво на резерви кај примарните суровини, а и притисоците за намалување на роковите за плаќање на обврските од добавувачите, што дополнително го носат како предизвик кризните услови за работење. Ова се обидуваме да го балансираме преку подобрување на наплатата на нашите побарувања од купувачите, со користење голем број инструменти кои ни се достапни на различни пазари.
Секако, доколку е неопходно, би можело да се очекува и благо зголемување на кредитната изложеност на компанијата, што во нашиот случај на краток рок не би претставувало некоја тешкотија, имајќи го предвид ниското ниво на задолженост на комапнијата. Доколку влошените услови траат подолго, сигурно дека ситуацијата дополнително би се комплицирала.
Извоз.MK: Какви мерки и политики за поддршка од Владата и од државните институции би помогнале во овој период за полесно да се надмине претстојната економска и енергетска криза?
Мукаетов: Како извозно ориентирана компанија со високо ниво на инвестиции во нови технологии, истражување и развој, сметаме дека досегашните владини политики за финансиска поддршка на инвестициите беа во добра насока и како компанија сме задоволни од придобивките на ваквата повеќегодишна поддршка. Но, во овој актуелен момент се неопходни брзи и конкретни мерки, пред сѐ во делот на обезбедувањето пониски цени на електричната енергија, но и на другите енергенси за потребите на стопанството.
Деловните субјекти постепено ќе ја губат својата конкурентска способност на меѓународните пазари доколку подолг временски период бидат изложени на олку високи цени на енергенсите, додека нивните конкуренти од другите економии имаат многукратно пониска изложеност на овие трошоци. Долгорочните последици од изгубените битки во вакви нерамноправни услови на стопанисување можат да бидат огромни за националната економија.
Оттаму, апелирам да се обезбедат соодветни мерки за поддршка на стопанството, и тоа во што покус рок, со оглед на тоа дека и факторот време е исклучително значаен во даденава ситуација.
Исто така, во актуелните услови на стопанисување, а во функција на одржување на ликвидноста на стопанството, од огромно значење е и навременото подмирување на обврските од сите државни институции.
