Според FDI Intelligence, Северна Македонија е лидер во групата земји во развој во Европа.
Северна Македонија е највисоко рангирана земја во земјите во развој во годинешниот Индекс на перформанси на странски директни гринфилд инвестиции ( Greenfield FDI Performance Index 2025), рангирајќи се на шестото место во генералниот пласман, пишува FDI Intelligence.
Со население од помалку од 2 милиони жители и номинален БДП за 2024 година од околу 16 милијарди долари, оваа земја од Западен Балкан е пример за нација што се справува со својата тежина кога станува збор за привлекување странски директни инвестиции.
Земјата традиционално примала странски директни инвестиции во производството и деловните услуги, но во 2024 година се случи нова голема инвестиција во енергетскиот сектор што би можела да го продлабочи нејзиниот инвестициски потенцијал во наредните години.
(Владата ја објави инвестицијата од Алказар Енерџи во јуни 2024 година)
Фондот за обновлива енергија „Алказар Енерџи“ со седиште во Дубаи објави ветерна фарма од 400 MW во Штип, 75 км јужно од главниот град Скопјe, во јуни минатата година. Вкупната инвестиција се очекува да достигне 500 милиони долари.
Проектот стигна до фаза на подготвеност за изградба и се очекува да започне кон крајот на годината откако „Алказар“ ќе го финализира финансирањето на проектот, изјави ко-основачот и управувачки партнер Даниел Калдерон за fDi Intelligence.
Калдерон вели дека „со ветерните ресурси на Македонија и цената на капиталот во регионот, проекти како овој веќе можат да достигнат рентабилност на околу половина од сегашните цени на големо за електрична енергија“.
Цените на големо во Западен Балкан во просек изнесуваа околу 140 евра/MWh во првиот квартал од 2025 година. „Ова ја нагласува економската основа за обновливите извори на енергија во регионот.“
Проектот не само што ќе ја докаже изводливоста на странските директни инвестиции во секторот за обновлива енергија во земјата – неколку други проекти во ветерната и сончевата енергија беа најавени во минатото, но ниту еден не е оперативен. Исто така, ќе ја зајакне агендата за одржливост и енергетската безбедност на земјата, бидејќи земјата произведува 40 % од својата енергија од јаглен и останува нето увозник на електрична енергија, според бројките од Меѓународната агенција за енергија. Со тоа, ќе се подобри целата економија и нејзините извозни сектори, исто така во светлината на претстојниот Механизам за прилагодување на јаглеродните граници на ЕУ.
„Нашиот фокус се префрли од нискобуџетни, трудоинтензивни проекти кон сектори со висока додадена вредност и капитално интензивни – особено во автомобилските компоненти, медицинските помагала, споделените услуги, ИТ и обновливите извори на енергија“, изјави за fDi Тимчо Муцунски, министерот за надворешни работи и надворешна трговија на земјата.
„Северна Македонија повеќе не е фокусирана само на обемот – таа стратешки ги насочува странските директни инвестиции кон структурна трансформација. Целта е да се изгради поинклузивна и поотпорна економија преку поврзување на странските инвеститори со домашните добавувачи и забрзување на создавањето локална вредност.“
Клучен елемент од предлогот на земјата за странски директни инвестиции е нејзиното членство во НАТО, кое ја зголемува нејзината геостратешка вредност oд 2020 година, и нејзината континуирана интеграција со инфраструктурата на Европската Унија, како што се енергетските и транспортните коридори. Пошироките пристапни преговори со ЕУ официјално започнаа во 2022 година.
Но, земјата сè уште има работа што треба да ја помине кога станува збор за надградба на својата работна сила и реформирање на својата економија и институции.
„Реформата во образованието, развојот на инфраструктурата и посилното управување ќе бидат клучни за одржување на овој моментум“, заклучува Муцунски.
„Визијата на владата на среден и долг рок е да ги поддржи домашните компании да станат конкурентни партнери во глобалните синџири на снабдување на мултинационалните инвеститори што работат во земјата.“
Извор: FDI Intelligence
